Czym jest tutoring akademicki?
Tutoring jest metodą pracy jeden na jeden, a więc opartej na relacji. Tutoring zaliczany jest do metod edukacji spersonalizowanej, która na człowieka patrzy „maksymalistycznie”, uwzględniając wszystkie aspekty jego rozwoju: intelektualny, duchowy, emocjonalny, fizyczny i stara się o pełny rozwój jego potencjału.
System tutoriali został zapoczątkowany na uniwersytetach Oxford i Cambridge i praktykowany jest na wiodących uczelniach na świecie. Kojarzony słusznie z indywidualizacją i personalizacją kształcenia. Tutoring tworzy przestrzeń do rozwoju definiowanego poprzez poziom samoświadomości, poczucie własnej wartości i wewnętrzną spójność. Te cechy tutoringu są kluczowe. Tutoring akademicki stawia w centrum rozwój wiedzy i kompetencji akademickich, a tutoring rozwojowy stawia na pierwszym miejscu rozwój kompetencji społecznych i interpersonalnych.
Należy wyodrębnić trzy poziomy tutoringu jako metody nauczania w edukacji spersonalizowanej:
- Poziom indywidualny oparty na refleksyjnej analizie rozwoju osobistego lub osiągnięć edukacyjnych/akademickich, swoistej autorefleksji, indywidualnej pracy studenta, autodiagnozie, której efektem jest poznanie swoich mocnych i słabych stron oraz – z pomocą tutora – swoich głównych obszarów zainteresowań. W toku pracy z Tutorem student rozwija swoją wiedze w danych obszarze zainteresowań w sposób świadomy i głęboki.
- Poziom drugi, relacyjny, oparty jest na dialogu, w którym tutor jest swoistym towarzyszem podróży Dzięki swej relacyjnej naturze proces tutorski może być tak skuteczny i głęboki. Tutoring bazuje na dialogu, zaufaniu i budowaniu wzajemnych relacji. Tutor to osoba, która pełni funkcję doradcy, przewodnika i indywidualnego opiekuna studentów. Pomaga w doborze przedmiotów oraz kierunków dalszej specjalizacji. Poprzez cykliczne spotkania (tutoriale) rozwija indywidualne zainteresowania studenta poprzez: dyskusje, zadania domowe, eseje, projekty, które tutor omawia indywidualnie ze studentem. Relacja student – tutor zakłada zgodę obu stron, wymianę poglądów, opinii i wiedzy. Celem tej wymiany i współpracy jest formacja intelektualna studenta. Zadaniem tutora jest pobudzanie studenta do podejmowania ambitnych wyzwań i tematów.
- Wreszcie trzeci poziom wspólnotowy, którego efektem jest kształcenie postaw sprzyjających kooperacji, takich jak tolerancja, otwartość, innowacyjność i kreatywność, czyli tych, niezbędnych do dobrego funkcjonowania w przestrzeni społecznej i publicznej. Równie ważne jest kształtowanie postaw otwartości, tolerancji i szacunku do innych oraz głębokiego poczucia odpowiedzialności społecznej i ekologicznej.
Na czym polega indywidualizacja kształcenia?
Indywidualizacja kształcenia w szkolnictwie wyższym polega na uwzględnianiu w procesie kształcenia różnic indywidualnych między studentami i stosowaniu takich działań, które (przy uwzględnieniu owych różnic) sprzyjają optymalnemu rozwojowi uczących się.
W uczelniach wyższych indywidualizacja kształcenia może przebiegać na dwóch poziomach. W ramach programu studiów indywidualizacja jest realizowana poprze możliwie szeroki wachlarz przedmiotów do wyboru, tak aby student mógł decydować w pewnym zakresie o tym czego się uczy. Indywidualizacja może dotyczyć też tempa pracy, gdyż każdy student ma różne predyspozycje i pewne zagadnienia opanuje szybciej, a inne wolniej. W związku z powyższym, elastyczność czasowa zaliczania poszczególnych przedmiotów to też przykład indywidualizacji.
Drugim poziomem indywidualizacji kształcenia są działania na poziomie pojedynczego kurs/przedmiotu.
Czyli w ramach prowadzonych zajęć, w tym również w dużych grupach. Działania sprzyjające indywidualizacji obejmują:
- Dobór materiałów dydaktycznych do poziomu rozumienia i/lub zainteresowania studentów. Nie wszyscy muszą czytać to samo, warto dać studentom kontrolowany wybór. Wybór jest kluczowym elementem indywidualizacji kształcenia.
- Różnorodność metod pracy jest równie ważny. Stosowanie metod polisensorycznego, czyli wielozmysłowego uczenia się (prezentacje multimedialne, modele, makiety, gry dydaktyczne, krzyżówki, odgrywanie scenek i wiele innych) sprzyja indywidualizacji.
- Różnicowanie zadań pod względem stopnia trudności, sposobu i formy wykonania.
- Zróżnicowanie metod ewaluacji pracy studenta jest być może kluczowym i najważniejszym obszarem indywidualizacji kształcenia. Jeden student lepiej pisze, a drugi lepiej mówi. Jeden woli zaliczenie napisać sam, a inny woli pracę grupową. Umożliwienie studentom pewnego wyboru w tym zakresie i ułożeni własnej konstelacji from zaliczenia przedmiotu jest optymalnym wyjściem. Dostępność form zaliczenia jest bardzo szeroka: egzamin pisemny testowy, egzamin pisemny z pytaniami otwartymi (w tym np. typu open book exam), egzamin pisemny w formie rozwiązania studium przypadku, egzamin ustny, wypowiedzi słowne i pisemne, rysunki, diagramy, nagrania wideo, nagrania na dyktafon, prace wykonane z użyciem piktogramów, przygotowanie prezentacji multimedialnej live (na sali egzaminacyjnej), mapa myśli, plakat i wiele innych).
Na czy polega personalizacja kształcenia?
Edukacja spersonalizowana to taka, która stawia osobę w centrum i zabezpiecza jej godność i wolność oraz gwarantuje warunki jej naturalnego rozwoju.
Naturalnego, czyli zgodnego z predyspozycjami, wartościami i preferencjami, a także z wrodzonymi właściwościami fizycznymi, intelektualnymi i moralnymi. Personalizacja kształcenia oparta jest na paradygmacie holistycznego kształcenia, wywodzące się z klasycznych założeń humanizmu, gdzie w centrum jest człowiek, jego dobro, potencjał i wolność. Nadrzędnym celem w tym paradygmacie jest rozwój człowieka, jego wzrost jako jednostki i autonomicznej osoby. Personalizacja kształcenia polega zatem na rozpoznaniu i pełnym wykorzystaniu potencjału uczących się przez dostosowanie elementów procesu kształcenia do ich zindywidualizowanych potrzeb i predyspozycji. Wymaga czasu i uwagi. Wymaga poznania człowieka i jego predyspozycji. Personalizacja kształcenia może przebiegać w trybie pracy jeden na jeden (np. tutoring) lub pracy w małych grupach.
Wychowanie, według personalistów, ma służyć przede wszystkim człowiekowi, a pośrednio społeczeństwu. Wolność rozumiana jako autonomia osoby i jej prawo do własnej wybranej przez siebie drogi samorealizacji, niebędącej środkiem do celu innych osób lub społeczeństwa. Jako byt samoistny osoba jest zdolna do poznania wewnętrznego, do odkrywania ładu w rzeczywistości i tworzenia ładu w sobie i obok siebie.
Centralnym punktem edukacji personalistycznej są wartości. To wartości stanowią o istocie osoby, przekształcają osobę i nadają sens jego działaniu: „Rozwój dokonywać się może tylko przez dążenie człowieka do różnorakich wartości, które właśnie dlatego, że są wartościami, pociągają człowieka ku sobie i zmuszają go do dokonywania wyborów i podejmowania decyzji” (Matulka, 2005, s. 226). Człowiek za pomocą swojego rozumu „przepracowuje” poszczególne wartości, jak dobro społeczne czy odpowiedzialność, i przyjmuje lub odrzuca. Ten proces może się odbywać tylko poprzez osobiste doświadczenie i pogłębioną refleksję.
Uczelnia wyższa jest miejscem, gdzie ten proces może i powinien przebiegać. Student w toku życia akademickiego nieustannie konfrontowany jest z różnymi wartościami. Rolą wykładowcy jest bycie przewodnikiem po świecie wartości oraz dawanie świadectwa wartościom, które wykładowca uznaje za pożądane. Uczelnia jako instytucja również daje świadectwo określonym wartościom poprzez decyzje, rozporządzenia, wydarzenia oraz normy i zasady, jakie ustala i przestrzega. Student w środowisku akademickim jest zatem wzywany do określonych wartości. Decyzją swojej woli wybiera te wartości, która uzna za pożądane, i dąży do urzeczywistniania ich w działaniu. Jeśli ma szczęście, to jego uczelnia dostarczy mu wiele okazji do działania na rzecz określonych wartości i w toku osobistego doświadczenia nastąpi internalizacja wartości i umocnienie określonego przekonania i postawy, która z tych wartości wypływa.